ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC ...

 

 

 

 

ISSN (Online) 2812-9636

INSTITUCIJA:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC

GLAVNI I ODGOVORNI UREDNIK:
Dr Jasmina Nikolić, direktorka Istorijskog arhiva Požarevac

AUTOR I UREDNIK PORTALA:
Dr Jasmina Nikolić

TEHNIČKI UREDNIK:
Aleksandra Bogdanović

 

AUTORI:
Dr Jasmina Nikolić
Dr Dragana Miloradović
Nataša Milošević Dulić
MIrjana Stepanović

POČETAK
1.10.2021.

STATUS:
U toku
___________________________

KONTAKT PODACI:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC
DR VOJE DULIĆA 10
12000 POŽAREVAC
REPUBLIKA SRBIJA
www.arhivpozarevac.org.rs
info@arhivpozarevac.org.rs
+381.12.523.082

 

ARHIVALIJA MESECA – JUN 2023.

 

  

U ČAST KNJAZA – POVODOM 125 GODINA OD OTKRIVANJA SPOMENIKA KNJAZU MILOŠU U POŽAREVCU

Svečanost otkrivanja spomenika Knjazu, uz veliku zahvalnost Požarevljana, deklarisanih obrenovićevaca, upriličena je na godišnjicu od oslobođenja Požarevca u Drugom srpskom ustanku i pobedom Knjaza.

Pred okupljenim oko 7 do 8 hiljada Požarevljana (a varoš je tada imala oko 12.500 stanovnika) i gotovo celokupnim državnim, vojnim, političkim i verskim vrhom Srbije - uz grmljavinu i kišu, topovsku kanonadu, zvonjavu zvona i tonove himne - u prisustvu Njegovog Veličanstva Aleksandra I Obrenovića i bivšeg kralja Milana, svečano je otkriven spomenik Knjazu.
(Prema: Saša Ilić, Miloš u parku - Povodom 115. godišnjice otkrivanja spomenika knezu Milošu u Požarevcu, u: Zapisi – Godišnjak Istorijskog arhiva Požarevac, god. III, br. 3, 2014, 158-170).

Đorđe Jovanović, nekadašnji građanin varoši požarevačke, prihvatio je ponudu požarevačkog odbora za podizanje spomenika knezu Milošu. Gipsani model Knjaza predstavljen je i na Pariskom salonu 1898. i delo je nagrađeno zlatnom medaljom, dok je bronzana skulptura Knjaza koštala Požarevljane 15.000 dinara, za autorski honorar i troškove livenja. Knjaz Miloš je predstavljen u tradicionalnoj odeždi, s kuburama zadenutim za pojas, i dok levom rukom drži sablju zadenutu u korice, desnom opruženom rukom odlučno upire prstom u daljinu - uz tekst ispisan na prednjoj strani postamenta: „Delibaša, carski delijo, ti imaš kud i na drugu stranu, a ja nemam kuda, nego tuda, pa u život ili smrt“.
Na bočnim, datum Miloševog rođenja i smrti „7. Marta 1780. + 14. Septembra 1860.“, dva važna datuma u istoriji grada - datum oslobođenja Požarevca i otkrivanja spomenika: „24. Juna 1815.“ i „24. Juna 1898“, kao i posveta Knjazu: „Zahvalni narod okruga požarevačkog oslobodiocu svome Knjazu MILOŠU T. OBRENOVIĆU I”.

Požarevac, kasaba koju je 1815. od Turaka oslobodio Knjaz, uskih ulica, sokaka, sa ćepencima, mahalama, donekle kaldrmisana, odenuta u orijentalni kostim i način života, doživela je veliku promenu upravo do vremena otkrivanja spomenika.

Fotografija snimljena 24. juna 1898. u čast postavljanja spomenika Knjazu Milošu u centru parka ispred Zgrade Načelstva u Požarevcu, oslikava jednu drugu evropsku varoš – dame u potpuno evropskom modnom kostimu, uz tašnice, lepeze, velike ukrašene šešire i amrele, i gospoda u najboljem zapadnjačkom odelu, poziraju u trenutku fotografisanja. Kao da je Požarevac želeo u momentu posvećenom uspomeni na Knjaza koji je od Požarevca ustanovio grad, da pokaže napredak, novo lice evropeizovanog grada posle osamdeset godina od Ustanka i Miloševe pobede kod Požarevca.
(Više: dr Dragana Miloradović, Moda u Požarevcu 1880-1929 - susret Istoka i Zapada, katalog izložbe, Istorijski arhiv Požarevac, 2019.)

Fotografija:
Razglednica sa svečanosti otkrivanja spomenika Knjazu Milošu u čast - 24. jun 1898, Istorijski arhiv Požarevac, Digitalna zbirka Tanasija Bate Dimitrijevića.

Odabrala: dr Dragana Miloradović, arhivski savetnik